Badanie w Opiniodawczym Zespole Sądowych Specjalistów (OZSS) lub prowadzone przez biegłego psychologa, jest stałym elementem spraw sądowych o: uregulowanie kontaktów, władzę rodzicielską lub ustalanie miejsca zamieszkania dziecka. Wielu rodziców, wiedząc jakie znaczenie ma opinia, obawia się badania. Dlatego przygotowałam artykuł, w którym opisuję podstawowe zagadnienia związane z badaniem. Szczególnie zwróć uwagę na: zakres badania oraz przygotowanie do badania, bo są to kluczowe kwestie dla Twojej sprawy.
W tym artykule przedstawię:
- z jakich powodów sąd kieruje na badanie do OZSS,
- kim są specjaliści w ośrodku,
- jak ustalany jest zakres badania i dlaczego jest kluczowy dla diagnozy psychologicznej,
- jak przygotować się do badania w OZSS,
- jak wygląda badanie
- co zrobić, kiedy opinia nie jest korzystna.
1. Powody przeprowadzenia badania OZSS
Przepisy dość skąpo regulują to, w jakich sytuacjach skierować rodziców i dziecko na badanie psychologiczno – sądowe:
Art. 290 1 kpc – w sprawach rodzinnych i opiekuńczych sąd może zażądać opinii opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów. To wszystko, o czym mówi Kodeks, dlatego z pomocą przychodzi praktyka.
Nie w każdym procesie, w którym rozstrzyga się sprawy dotyczące dzieci, sąd skieruje na badanie. Najczęściej sąd wyda postanowienie o skierowaniu na badanie do OZSS lub biegłego psychologa w sytuacji:
- kiedy rodzice nie mogą dojść do porozumienia w zakresie kontaktów lub/i władzy rodzicielskiej lub/i miejsca zamieszkania dziecka,
- sąd chce poznać opinię specjalistów, który z rodziców ma lepsze kompetencje rodzicielskie,
- kto lepiej będzie sprawował opiekę nad dzieckiem,
- kto i w jaki sposób zabezpiecza potrzeby dziecka w obszarach rozwoju emocjonalnego, intelektualnego i poznawczego,
- jaki jest rekomendowany przez psychologa model i częstotliwość kontaktów rodzica z dzieckiem,
- kiedy chociaż jedna ze stron zawnioskuje o takie badanie a sąd przychyli się do wniosku (często ma to miejsce, kiedy przedstawione dowody wskazują na niewłaściwe/zagrażające dziecku zachowanie jednego z rodziców).
2. Kim są specjaliści w ośrodku, osoby prowadzące badanie
Badanie przeprowadza się i wydaje opinię w dwuosobowym zespole, w którym jest psycholog i pedagog lub dwóch psychologów.W niektórych sprawach potrzebna jest też opinia lekarza. Możesz złożyć wniosek o badanie przez lekarza o konkretnej specjalności (np. psychiatra, pediatra) pamiętaj wtedy, aby przedstawić w piśmie argumentację dlaczego proces diagnostyczny ma być rozszerzony. Jeśli w badaniu ma uczestniczyć lekarz, musi być to jasno wskazane w treści postanowienia wydanego przez sąd.
Psycholog, który będzie badał Ciebie i dziecko, jeśli podczas badania zauważy konieczność badania rodzica lub dziecka przez innego specjalistę, formalnie może swoją rekomendację wskazać w treści opinii.
3. Zakres badania
Zakres badania określany jest przez treść postanowienia sądu. To znaczy, że psychologowie mogą odpowiadać tylko na pytanie zadane przez sąd.Pierwszy etap rozpoczyna się kiedy, biegli otrzymują pytania zadane przez sąd, na które zobowiązani są odpowiedzieć. Biegły nie ma prawa wypowiadać się w opinii ponad zadane pytania. Ma obowiązek udzielić odpowiedzi tylko na nie.
Możesz mieć również realny wpływ na to jakimi zagadnieniami zajmą się psychologowie, składając wniosek do sądu z własnymi pytaniami. Zwróć uwagę, aby pytania były dopasowane do Twojej sytuacji. Inaczej brzmi: ustalenie kompetencji wychowawczych rodziców a ustalenie kompetencji wychowawczych rodziców z uwzględnieniem nagrań zachowań matki / ojca znajdujących się w aktach sprawy (jeśli w aktach sprawy faktycznie znajdują się utrwalone zachowania jednego z rodziców). To jeden z przykładów.
📒 Przygotowałam e-book ze zbiorem ponad 190 pytań podzielonych na 18 kategorii, które możesz wykorzystać w swoim wniosku. W pakiecie znajduje się również wzór wniosku do sądu o badanie i rozszerzenie tezy dowodowej:
4. Jak przygotować się do badania OZSS
Przygotowanie do badania odbywa się na wielu płaszczyznach, bo podczas badania psycholog korzysta z różnych metod badawczych. Ważna jest dbałość o zawartość akt sprawy (to też metoda badawcza), umiejętność przekazywania informacji podczas wywiadu, zachowanie podczas obserwacji oraz wyniki kwestionariuszy. Przygotowanie do badanie odbywa się również na poziomie fizycznym. Ważne jest przyjście na badanie wypoczętym, zdrowym, ze świeżym umysłem. Warto przed badaniem zjeść i nawodnić się. Choć to wydaje się oczywiste, to trudno skupić się na ważnych rzeczach, kiedy jesteśmy po prostu głodni.
5. Jak wygląda badanie OZSS
📒 Przygotuj się do badania OZSS od strony praktycznej. Dowiedz się co mówić, jak zachowywać się podczas badania, czego unikać:
Jak przygotować się do badania OZSS. Teoria. Praktyczne ćwiczenia
A. Analiza akt sprawy
Na początku zanim pojawicie się w ozss psycholog analizuje akta sprawy, które przekazywane są przez sąd. Ma to na celu przygotowania badania. Dbaj o akta sprawy. Kiedy analizuję niekorzystne opinie to często problemy zaczynają się od zawartości akt sprawy. Nie zamieszczając w nich odpowiednich informacji zmniejszasz swoją szansę na dobrą opinię ( dlatego dużo o informacjach i dowodach które muszą znaleźć się w aktach sprawy piszę w swoim poradniku).
Następnie specjaliści przeprowadzają badanie w ośrodku.
B. Obserwacja
Analizie zostaje podane mnóstwo zmiennych np. jak dziecko reaguje na rodziców, czy rodzice się ze sobą komunikują i w jaki sposób, kto pomaga dziecku w oswojeniu się z obecnością na badaniu, nawet czy rodzic przyniósł dziecku napój/jedzenie, jak rodzice i dziecko jest ubrane;
C. Wywiad
Psycholog lub pedagog zadaje pytania rodzicowi – dotyczą one życia codziennego, odniesienia się do sytuacji rozwodu/ rozstania, pytają również o drugiego rodzica i funkcjonowanie dziecka, o szkołę/przedszkole. W domu zastanów się nad przykładami w których widoczne będzie Twoje zaangażowanie w życie dziecka i budowanie dobrej relacji z nim. Opowiedz jak spędzacie wspólnie czas i czego dziecko uczysz. Opowiedz o tym podczas wywiadu. Wyjaśniaj wątpliwości i wytłumacz dlaczego chcesz/ zależy Ci na kontaktach z konkretną częstotliwością lub w zakresie władzy rodzicielskiej.
D. Testy, kwestionariusze
Rodzic i dziecko zaznaczają na kartce papieru/ arkuszu, odpowiedzi na pytania zawarte w testach i kwestionariuszach. Młodsze dzieci bada się przy pomocy rysunku. Testy dla dzieci powszechnie stosuje się od 13 roku życia.
W badaniu wykorzystywane są testy:
- osobowości np. : Kwestionariusz Osobowości EPQ-R, Lista przymiotnikowa ACL, Kwestionariusz Neo-ffi.
- kompetencji rodzicielskich i społecznych np.: Skala Postaw Rodzicielskich, Test Niedokończonych Zdań Rottera, Kwestionariusz STAIC, Kwestionariusz CUIDA
- inteligencji np.: Test Matryc J.C. Ravena
Badanie powinno odbywać się z każdym członkiem rodziny indywidualnie i czas przeznaczony dla każdego z nich powinien być podobny. Badanie w ośrodku przeciętnie trwa około 6 godzin.
Po uzyskaniu wyników badań. Biegli poddają je interpretacji i na podstawie całościowego zebranego materiału przygotowują odpowiedź na zadane pytania.
5. Niekorzystna opinia OZSS
Przedstawiona opinia może zawierać błędy lub niewłaściwą interpretację sytuacji. Wówczas najlepiej złożyć do niej zarzuty, co w świetle prawa jest dopuszczalne. Każdy niepoprawny element należy wypunktować i przedstawić kontrargument. Warto przeanalizować treść opinii i prowadzony proces diagnostyczny z uwzględnieniem wiedzy i zasad psychologii.
Zgłaszają się do mnie osoby z całej Polski, które potrzebują pomocy w przygotowaniu zarzutów do opinii. Większość rodziców nie chce podejmować się samodzielnie przygotowania tak istotnego dokumentu ze względu na powagę sytuacji i fakt, że wpływa ona mocno na dziecko, kwestię opieki czy władzy rodzicielskiej. W tej sytuacji wykorzystuję wiedzę zarówno prawnika, jak i psychologa.
Na temat zarzutów/zastrzeżeń do opinii przygotowałam wiele materiałów między innymi ten film: Zarzuty do opinii przygotowanej przez OZSS
_______________________________________
Jeśli potrzebujesz konsultacji w sprawie opinii lub przygotowania do niej zastrzeżeń, skontaktuj się ze mną:
✉: biuro@centrumsprawrozwodowych.pl
☎: +48 724 271 288
Pozdrawiam
Magdalena Bajsarowicz
Prawnik & Psycholog sądowy
