W tym artykule przedstawiam 10 podstawowych informacji o Opiniodawczych Zespołach Specjalistów Sądowych. Analizowałam dziesiątki opinii przygotowanych przez OZSS – zarówno tych, które sporządzane były w postępowaniach prowadzonych przez moją kancelarię Centrum Spraw Rozwodowych, jak i tych, do których przygotowywałam zastrzeżenia. Dlatego oprócz informacji formalnych, znajdziesz tutaj również te praktyczne.
OZSS – informacje
1. OZSS dawniej funkcjonowało jako RODK, czyli Rodzinne Ośrodki Diagnostyczno Konsultacyjne Ośrodki tworzone są w ramach sądów okręgowych. Do OZSS nie można zgłosić się ,,prywatnie’’. Badanie może zlecić tylko sąd albo prokuratura. Jednak to sądy o wiele częściej kierują rodziny na badanie do OZSS, natomiast prokuratura raczej korzysta z biegłych psychologów poza OZSS.
2. Ośrodki zajmują się opiniowaniem tylko w sprawach rodzinnych i opiekuńczych. Najczęściej są to postępowania o rozwód, władzę rodzicielską, uregulowanie kontaktów i ustalenie miejsca zamieszkania.
3. Badanie przeprowadza 2 specjalistów – psycholog i pedagog lub dwóch psychologów. Zasadą jest, że opinie tworzone są przez conajmniej 2 osoby, ponieważ tego wymaga prawo. Przeprowadzenie badania w OZSS przez jednego specjalistę jest uchybieniem i stanowi skuteczny zarzut do opinii.Na wyraźne wskazanie w postanowieniu kierującym na badanie przez sąd lub prokuraturę. W badaniu uczestniczy psychiatra lub lekarz innej specjalizacji. Podkreślam jednak, że dzieje się tak tylko wtedy, gdy tak wynika z dokumentów przekazanych przez sąd. Jeśli ta informacja nie jest wprost wskazana, psychiatra nie uczestniczy w badaniu.
4. Nie w każdej sprawie o rozwód, regulowanie kontaktów lub władzę rodzicielską, rodzina będzie brała udział w badaniu. O przebadanie może zawnioskować każdy z rodziców. Również bez wniosku na badanie może skierować sąd, jeśli uzna, że do podjęcia decyzji, czyli rozstrzygnięcia sprawy, potrzebne są specjalistyczne informacje.
Pytania do biegłych OZSS/zakres badania OZSS
Sąd, wydając postanowienie kierujące na badanie, określa w nim pytania lub wskazuje jakie okoliczności specjaliści w OZSS mają ustalić. Najczęściej badanie zmierza do udzielenia odpowiedzi na pytania: jaką więź mają rodzice z dzieckiem, który rodzic ma wyższe kompetencje wychowawcze, z kim powinno zamieszkać dziecko, jak powinny zostać uregulowane kontakty. Każda ze stron ma możliwość przedstawienia swoich pytań.
📒 Przygotowałam e-book ze zbiorem ponad 190 pytań podzielonych na 18 kategorii, które możesz wykorzystać w swoim wniosku. W pakiecie znajduje się również wzór wniosku do sądu o badanie i rozszerzenie tezy dowodowej.
Pytania powinny być adekwatne do sprawy i dawać możliwość unikalnej oceny sytuacji rodziny. Dbanie o odpowiednie pytania jest ważne, bo specjaliści w opinii nie mogą wypowiedzieć się i przedstawić wniosków, które nie są bezpośrednią odpowiedzią na pytania sądu. Udzielam konsultacji, podczas których na podstawie akt sprawy i opisu sytuacji, przygotowuje pytania do specjalistów. Na temat przygotowania pytań jest dostępny film na moim kanale: Jakie pytania zadawać biegłym OZSS
Jak przygotować się do badania OZSS
Klienci bardzo często pytają, jak przygotować się do badania w OZSS, jak przygotować się do badania przez biegłego psychologa? Jak przygotować dziecko na badanie OZSS?
- Konieczne jest uprzedzenie dziecka, że będzie uczestniczyło w badaniu. W procesie diagnostycznym jest etap, w którym dziecko bez rodziców przebywa z psychologiem. Zanim do tego dojdzie, dziecko musi wiedzieć, że to nastąpi,
- Przygotuj dla dziecka picie i przekąski. Warto zabrać ze sobą rzeczy dla dziecka, ponieważ badanie w OZSS trwa kilka godzin,
- Przygotuj dla dziecka zabawki. Dla starszych dzieci przedmioty, którymi mogą się zająć. Zabawki powinny być również takie, którą pozwolą Ci na wspólną z dzieckiem zabawę,
- Przypomnij sobie i ułóż swoją wypowiedź, którą przedstawisz podczas badania. Skup się na informacjach dotyczących przebiegu związku i powodów rozstania, jak przebiegała ciąża, jakie jest Twoje dziecko, co lubi robić jak spędzacie czas, jak dbasz o rozwój swojego dziecka.
📒 Przygotuj się do badania OZSS od strony praktycznej – uzupełnij akta sprawy, zapoznaj się z nimi. Dowiedz się co mówić, jak zachowywać się podczas badania i jak zadbać o dziecko w tym czasie:
Jak przygotować się do badania OZSS. Teoria. Praktyczne ćwiczenia
Dokumenty do badania OZSS
Warto na badanie przynieść dokumenty opinie na temat Twojego dziecka. Można dołączyć też informacje ze szkoły oraz te dotyczące zdrowia dziecka, jego rozwoju. Na mojej stronie znajduje się krótka publikacja na ten temat – Jakie dokumenty zabrać ze sobą na badanie
Jak wygląda badanie OZSS
Badanie składa się z kilku etapów, natomiast to, jak będzie wyglądało, zależy od zakresu, który został wskazany biegłym lub specjalistom w postanowieniu sądu. Jednak to, jak wygląda badanie w OZSS, jakie metody badawcze są stosowane, przygotować należy się na obserwację, wywiad i rozwiązywanie testów, kwestionariuszy. Bardziej szczegółowo o metodach badawczych mówię w filmie: Poznaj metody badawcze specjalistów OZSS
Wiele pytań dotyczy tego, jakie konkretne testy są stosowane w badaniu. Testy i kwestionariusze służyć mają przede wszystkim badaniu osobowości i kompetencji wychowawczych. Do badania osobowości używa się często:
ACL – Lista Przymiotnikowa, RISB – Test Niedokończonych Zdań Rottera, EPQ-R – Kwestionariusz Osobowości Eysencka EPQ-R (również w wersji skróconej), NEO-PI-R – Inwentarz Osobowości NEO-PI-R.
Do badania kompetencji wychowawczych najczęściej: CUIDA – Kwestionariusz do Oceny Kandydatów na Rodziców Adopcyjnych, Opiekunów, Opiekunów Prawnych i Mediatorów, TKR Test Kompetencji Rodzicielskich, SPR – Skala Postaw Rodzicielskich.
Kiedy przygotowuję ekspertyzy lub zarzuty do opinii OZSS, w większości opinii znajdują się wnioski oparte na powyższych narzędziach badawczych. Oczywiście nie stosuje się wszystkich testów jednocześnie w jednym badaniu. Najczęściej są to 2-3 spośród listy, którą przygotowałam.
Za metodę badawczą uznaje się również analizę akt sprawy. Akta sprawy to pierwszy kontakt biegłych lub specjalistów. Warto zadbać o przygotowywanie dobrych pism procesowych, które zawierają dowody, Twojego stanowisko. Właśnie tak możesz przedstawić się w dobrym świetle.
Terminy w OZSS
Po badaniu, OZSS w terminie 21 dni przygotowuje opinię. Jest to termin wskazany przez Ministra Sprawiedliwości w zarządzeniu. Następnie sąd przekazuje opinię OZSS każdej ze stron. Jednocześnie wskazuje termin na ustosunkowanie się do niej, czyli na przygotowanie ewentualnych zarzutów. Nie ma bezpośrednio w przepisach uregulowanego terminu, w jakim konieczne jest odniesienie się do treści opinii przez rodziców. Termin ten wyznacza sąd i waha się między 7 a 30 dni.
Po złożeniu zarzutów czy zadaniu pytań specjalistom/biegłym, sąd wzywa ich do ustosunkowania się do nich. Mogą oni dostać wezwanie na rozprawę i podczas niej przedstawiają ponownie swoje stanowisko, odpowiadają na zarzuty i pytania. Polemika ze specjalistami i biegłymi może odbywać się pisemnie, natomiast drugim rozwiązanie jest wezwanie ich przez sąd do udzielenia odpowiedzi pisemnej.
_______________________________________
Jeśli potrzebujesz konsultacji w sprawie opinii lub przygotowania do niej zastrzeżeń, skontaktuj się ze mną:
✉: biuro@centrumsprawrozwodowych.pl
☎: +48 724 271 288
Pozdrawiam
Magdalena Bajsarowicz
Prawnik & Psycholog sądowy
