Eksmisja za przemoc domową

Przemoc w rodzinie, inaczej przemoc domowa jest nadal bardzo poważnym problemem, który dotyka wiele rodzin w naszym kraju. W dzisiejszym wpisie zajmiemy się eksmisją za przemoc domową, której regulacje znajdują się w tzw. ustawie antyprzemocowej. 

W poniższej publikacji omawiamy:

• czym jest przemoc domowa,
• agresję a przemoc,
• rodzaje przemocy,
• regulacje ustawy antyprzemocowej,
• ustawę w praktyce.

Jak rozpoznać przemoc domową

Przemoc domowa to zamierzone działanie, skierowane przeciwko bliskiej osobie np. współmałżonkowi. Działanie to wykorzystuje przewagę siły nad drugą stroną, narusza jej prawa i dobra osobiste. Poprzez te działania wyrządzą się cierpienia psychiczne lub/i fizyczne ofierze. Można znaleźć wiele definicji tego zjawiska, jednak najczęściej przedstawia się je jako zachowania brutalne, które naruszają wolność osobistą jednostki.

Aby można było mówić o zjawisku przemocy w rodzinie, muszą zostać spełnione dwa podstawowe warunki: 

• nierównowaga sił,
• nadużycie władzy – przewagi fizycznej i społecznej, aby wymusić na drugiej stronie pewne zachowania. 

Przemoc w rodzinie jest zagadnieniem wieloaspektowym, gdyż dotyczy wielu płaszczyzn:

• medycznej (skutki przemocy),
• psychologicznej (związek pomiędzy ofiarą przemocy a sprawcą),
• prawnej (karalność sprawców przemocy domowej),
• społecznej (społeczne konsekwencje przemocy w rodzinie),
• instytucjonalnej (pomoc instytucji z przemocą domową).

Agresja a przemoc

Różnica między agresją a przemocą to ciekawe zagadnienie. Agresja bowiem to takie działanie, które zmierza do wyładowania gniewu na jednostkach lub rzeczach. Jej cechą charakterystyczną jest często równowaga sił pomiędzy stronami. Inaczej jest natomiast w przypadku przemocy – tutaj charakterystyczny jest brak równowagi sił. Podobieństwem natomiast jest to, że zarówno w agresji, jak i w przemocy wykorzystuje się te same formy zachowań.

Rodzaje przemocy

Przemoc w rodzinie może przybierać różne formy. Można wyróżnić przemoc:

• fizyczną – to naruszenie nietykalności cielesnej w postaci bicia, szarpania, kopania, szczypania, popychania, policzkowania,
• psychiczną –  naruszenie godności osobistej poprzez wyśmiewanie, ubliżanie, izolację społeczną, wmawianie choroby psychicznej, poniżanie, ograniczenie snu,
• ekonomiczną – naruszenie własności w postaci odbierania wynagrodzenia, uniemożliwienie podjęcia pracy, niepłacenie alimentów, wynoszenie z domu wspólnej własności,
• seksualną – naruszenie intymności poprzez wymuszanie współżycia, wymuszanie praktyk seksualnych,
• niezaspokajanie podstawowych potrzeb członków rodziny, co w konsekwencji może prowadzić do utraty zdrowia lub życia. 

Ustawa antyprzemocowa – regulacje

Ustawa ta to nowe narzędzie w walce ze sprawcami przemocy domowej. Jej regulacje pozwalają na natychmiastowe działania wobec sprawcy. Mowa tutaj o eksmisji. Priorytetem tej nowelizacji jest pomoc ofiarom przemocy domowej. Ustawa wprowadziła możliwość natychmiastowej izolacji sprawcy przemocy w rodzinie, dzięki czemu ofiara jest lepiej chroniona. 

Procedura kpc to szczególne rozwiązania, które kładą nacisk na szybkość postępowania. W sytuacji, kiedy członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, dopuszcza się stosowania przemocy w rodzinie, osoba, wobec której przemoc jest skierowana, może żądać, aby sąd zobowiązał sprawcę do opuszczenia mieszkania. Rozprawa powinna odbyć się w terminie miesiąca od dnia wpłynięcia wniosku.  Postanowienie jest wykonalne z chwilą ogłoszenia. 

W sytuacjach, kiedy dochodzi do przemocy domowej, Policja oraz Żandarmeria Wojskowa zyskała nowe uprawnienia. Funkcjonariusze mogą wydać nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania bądź zakaz zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia. Zgłoszenie poprzedzone jest przesłuchaniem ofiary lub świadków. 

Osoba, której dotyczy nakaz, może zabrać ze wspólnego mieszkania rzeczy osobiste oraz rzeczy potrzebne do pracy. Musi oddać klucze, a w przypadku chęci zabrania innych rzeczy z mieszkania, jest to możliwe wyłącznie w asyście Policji. 

Nakaz lub zakaz może być wydany:

•  podczas interwencji Policji we wspólnie zajmowanym mieszkaniu bądź w bezpośrednim otoczeniu,
• w związku z informacją o stosowaniu przemocy w rodzinie, zgłoszoną przez:

a) osobę dotkniętą przemocą w rodzinie, 

b) kuratora sądowego, pracownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, w związku z wykonywaniem ustawowych obowiązków.

Niestosowanie się do tego zakazu to wykroczenie, za które grozi kara aresztu, ograniczenia wolności bądź kara grzywny, wynosząca do 5000 złotych. Nakaz i zakaz obowiązują przez okres 14 dni, po tym czasie tracą moc wykonawczą.

Czy ustawa antyprzemocowa działa?

Przepisy nowelizujące Kodeks postępowania cywilnego, które dotyczą eksmisji z powodu przemocy domowej weszły w życie 30 listopada 2020 roku. Od 1 grudnia 2020 roku do 4 stycznia 2021 roku wydano łącznie 289 nakazów opuszczenia mieszkania oraz zakazów zbliżania się do niego. Nakazów opuszczenia lokalu wydano 23, zakazów zbliżania się do niego – 49. Aż w 217 przypadkach zastosowano oba te środki jednocześnie.

Można powiedzieć, że to tylko statystyka, jednak liczby te dobitnie pokazują, że zmiany były bardzo potrzebne. Dzięki nim ofiara przemocy domowej posiada możliwość natychmiastowej reakcji i ochrony. Liczby nie są tutaj najważniejsze, gdyż najważniejsze jest to, że narzędzia te są skuteczne i zapewniły ofiarom bezpieczeństwo. 

Zespół Kancelarii Centrum Spraw Rozwodowych