W tym artykule pokażę jak dokonuje się diagnozy więzi, zarówno z perspektywy teorii, jak i na podstawie setek opinii OZSS, które przeanalizowałam jako psycholog sądowy.
Badanie więzi rodzinnych w OZSS
Gdy sąd kieruje rodziców i dzieci na badanie do OZSS, postanowienie sądu określa to, co psycholog podczas badania ma określić. Jednym z najczęściej pojawiających się pytań sądu do OZSS jest ocena kompetencji rodzicielskich, predyspozycji rodzicielskich każdego z rodziców oraz diagnoza więzi rodzinnych.
Określenie więzi rodzinnych jest bardzo ważne, bo wpływa na wnioski opinii OZSS co do ukształtowania częstotliwość spotkań z rodzicami. Ma wpływ również na to, czy kontakty powinny odbywać się z noclegami, ile powinny trwać. Siła więzi pomiędzy dzieckiem a rodzicem wpływa również na określenie tego, z kim dziecko powinno zamieszkać. Uważam, że określenie więzi jest wręcz kluczowe dla badania psychologiczno-sądowego. Wiedząc jak są one ważne, rozumiem też obawę rodziców przed badaniem.
Testy do badania więzi rodzinnych
Istnieją testy do diagnozy więzi rodzinnych, które przeznaczone są do badania dzieci i młodzieży. Są to: diagnoza więzi rodzinnych dzieci i młodzieży dla dzieci w wieku od 5 do 15 roku życia i Test relacji rodzinnych dla dzieci od 6 do 15 roku życia. Nie ma testów do badania więzi rodzinnych dla dorosłych. Dla dorosłych stosuje się przede wszystkim obserwację i rozmowę na temat relacji.
Analizuję opinie z różnych OZSS w Polsce i sporządzam do nich zastrzeżenia, pokazując Sądowi niezgodność opinii z procedurami i zasadami psychologii. Widzę w praktyce, że testy, które wymieniłam powyżej, są bardzo rzadko stosowane.
Obserwacja
Zdecydowanie częściej, żeby nie napisać zawsze, do diagnozy więzi psycholog wykorzystuje obserwację, rozmowę z dzieckiem, rysunek i rozmowę z rodzicami.
Obserwacja prowadzona jest praktycznie przez cały czas podczas badania. Nawet jeśli psychologa nie ma w tym samym pomieszczeniu, to może on wejść w każdej chwili i zaobserwować część sytuacji. Kiedy prowadziłam konsultacje przygotowujące do badania a później kiedy przygotowywałam książkę na ten temat, uczulałam rodziców, żeby nastawili się na to, że każde ich zachowanie może podlegać obserwacji, a później ocenie. Niejednokrotnie analizowałam opinie, w których były opisane sytuacje zachowania rodzica wobec dziecka lub dziecka wobec rodzica, a Klient wskazywał, że psycholog nie mógł tego zaobserwować, bo go nie było wtedy w pomieszczeniu. Ten przykład ma na celu pokazanie, że warto mimo wszystko założyć, że jest się cały czas obserwowanym. Aktualnie coraz częściej montuje się w OZSS kamery, rzadziej lustra weneckie. Jednak są to narzędzia, które dają możliwość jeszcze lepszego poznania zachowań rodziców, bo można w przypadku zamontowania kamer wrócić do jej zapisów podczas przygotowywania opinii.
Więź określa się między innymi na podstawie tego, jak dziecko reaguje na rodzica, bawi z rodzicem i jak się z nim żegna, do kogo zwraca się z potrzebami i po pomoc podczas badania.
Rozmowa z dzieckiem, rysunek
Psycholog uzyskuje dużo informacji z rozmowy z dzieckiem. Pyta o rodziców, jak dziecko spędza z nimi czas, co lubi z nimi robić, jacy są rodzice, co dziecko pamięta.
Dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym często stosuje się rysunek. Prosi się dziecko, aby narysowało bliskie osoby. Patrząc tylko na rysunek psycholog zgodnie z zasadami diagnozy nie można przedstawiać wniosków. Natomiast rozmowa o rysunku jest jak najbardziej prawidłowa i bardzo często stosowana.
Rozmowa z rodzicami
Również rodzice mają szansę przedstawić swoją perspektywę udziału każdego z nich w życiu dziecka. Podczas rozmowy psycholog zadaje pytania o to, kto zajmował się dzieckiem od urodzenia. Bardzo często każdy z rodziców przedstawia swoja wersję i z reguły nie są one zgodne. W takich sytuacjach psycholog zwraca uwagę na to, co znajduje się w aktach sprawy i jak tam została przedstawiona sytuacja. Ważna jest przeszłość, czyli kto, w jaki sposób wcześniej zajmował się dzieckiem. Jednak największe znaczenie dla opinii ma to, co jak sytuacja wygląda obecnie.
⏩ O tym, co mówić w OZSS, przeczytasz tutaj: Co mówić podczas badania w OZSS
Jak się przygotować do badania OZSS?
W swojej książce szczegółowo opisuję każdą część badania. Jestem przekonana na podstawie pracy z rodzicami, że do badania można się przygotować. Aby zwiększyć swoje szanse na dobrą opinię OZSS, warto wcześniej przygotować się do badania OZSS. Skorzystaj z mojego bestsellerowego poradnika “Jak przygotować się do badania OZSS. Teoria. Praktyczne ćwiczenia”.
Jak przygotować się do badania OZSS i biegłych psychologów. Teoria. Praktyczne ćwiczenia
______________________________________
Jeśli chcesz umówić się na konsultacje z Panią Magdaleną Bajsarowicz Prawnikiem & Psychologiem sądowym, możesz to zrobić poprzez:
Pozdrawiam
Magdalena Bajsarowicz
Prawnik & Psycholog sądowy
