Władza rodzicielska a prawa i obowiązki rodzicielskie

Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, pod których opieką dziecko pozostaje do pełnoletności. Powinni wykonywać ją z poszanowaniem godności i praw dziecka, zarówno w zakresie pieczy nad osobą samego dziecka, jak i nad jego majątkiem oraz wychowaniem.

Zakres władzy rodzicielskiej

Art. 95 § 1 jako składniki władzy rodzicielskiej wymienia pieczę nad osobą dziecka, jego majątkiem oraz wychowaniem. Z kolei art. 98 rozszerza ten katalog o reprezentowanie dziecka przez rodziców.

Wykonywanie władzy rodzicielskiej

Przy wykonywaniu władzy rodzicielskiej rodzice muszą przestrzegać dobra dziecka oraz jego interesów, a także interesu ogólnospołecznego, czyli wykonywać ją z poszanowaniem praw oraz godności dziecka. Interes dziecka jest w tym wypadku tożsamy z jego interesem majątkowym, który rodzice powinni sprawować z należytą starannością. Oznacza to, że sąd może ograniczyć władzę rodzicielską lub całkowicie pozbawić rodziców władzy, jeżeli rodzice wykonują władzę rodzicielską z naruszeniem praw dziecka. Takie przesłanki wypełnia m.in. cielesne karcenie dziecka oraz wykorzystywanie dziecka do celów nierządnych.

Wyłączna władza rodzicielska a opieka

Na gruncie prawa polskiego obowiązuje zasada osobistego wykonywania władzy rodzicielskiej przez rodziców. Nie oznacza to przynależności wykonywania władzy rodzicielskiej tylko do rodziców. 

Władza rodzicielska może przysługiwać również tylko jednemu z rodziców. Dotyczy to sytuacji, gdy drugi z rodziców został pozbawiony władzy rodzicielskiej, jego władza rodzicielska uległa zawieszeniu lub nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych albo już nie żyje.

W przypadku, gdy rodzice dziecka nie są znani lub żadnemu z nich nie przysługuje władza rodzicielska, sąd może przyznać opiekę innej osobie.

Piecza nad wychowaniem dziecka

Piecza to całokształt starań i dbałość o wychowanie dziecka. W zakres pieczy wchodzi wychowanie dziecka (odpowiedni rozwój fizyczny i duchowy), kierowanie nim, troska o zapewnienie dziecku odpowiednich warunków egzystencji oraz troska o jego bezpieczeństwo.

W swoich decyzjach nad wychowaniem dziecka rodzice korzystają z daleko idącej swobody. Jednak zawsze tak powinni organizować życie dziecka, by było ono szczęśliwe i by nie działa mu się żadna krzywda.

Obowiązek posłuszeństwa dziecka względem rodziców

Rodzice i dzieci powinni wzajemnie się wspierać. W tym zakresie rodzice powinni wysłuchać dziecka, a dziecko powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra. Niewysłuchanie przez dziecka opinii i zaleceń rodziców, nie niesie za sobą żadnych konsekwencji w sferze czynności prawnych dla dziecka. Inaczej jest w przypadku rodziców. Jeżeli dziecko postąpi zgodnie z opinią i zaleceniem rodziców i poniesie w wyniku tego szkodę majątkową, to może domagać się od rodziców odpowiedzialności odszkodowawczej.

Obowiązek współdziałania rodziców z dzieckiem

Rodzice powinni współdziałać ze sobą dla prawidłowego wychowania dziecka. To do nich należy stworzenie w domu atmosfery miłości i wzajemnego zaufania oraz unikanie nieporozumień i ostrych starć. Powinni również w jednakowy sposób traktować wszystkie swoje dzieci.

Stworzenie odpowiednich warunków egzystencji dziecka

Rodzice powinni zapewnić dziecku odpowiednie warunki lokalowe, niezbędne pomoce szkolne, odzież, należyte wyżywienie i opiekę lekarską. Powinni więc tak zorganizować warunki życia, by zapewnić mu prawidłowy rozwój.

Ochrona dziecka

Na rodzicach spoczywa ponadto obowiązek ochrony dziecka przed niebezpieczeństwami. Obejmuje on wszelkie zagrożenia fizyczne i duchowe. Można zaliczyć tu różne zagrożenia ze strony osób trzecich (np. porywaczy, narkomanów i gangów) oraz sił niezależnych od człowieka jak, powódź czy pożar.

Chcesz uzyskać opiekę nad dzieckiem albo zawalczyć o ustalenie kontaktów z dzieckiem? W Centrum Spraw Rozwodowych uzyskasz profesjonalne wsparcie prawne adwokata i radcy prawnego specjalizującego się w sprawach rodzinnych i opiekuńczych.

Centrum Spraw Rozwodowych